Problemen met een stoma

Problemen met een stoma komen helaas voor. Gelukkig zijn sommige van deze problemen gemakkelijk zelf te verhelpen of zelfs te voorkomen. Er kunnen echter ook problemen met een stoma optreden die hulp van je stomaverpleegkundige vereisen. In dit blog lees je over de meest voorkomende problemen met een stoma en de beste oplossingen ervoor.

Huidproblemen ten gevolge van lekkage
De huid rondom je stoma hoort dezelfde kleur te hebben als de rest van je buik. Soms kan de huid anders gaan kleuren, onder andere door lekkage van de stoma of stomazak. Deze verkleuring van de huid kan voor huidproblemen zorgen: van irriterende roodheid tot een kapotte huid en bloedende wond. Alle huidverkleuring tussen lichtroze en knalrood vereist de aandacht.

Lekkage bij de stoma van het stomazakje kan zorgen voor huidirritatie en beschadiging van de huid. Lekkage kan verschillende oorzaken hebben, zoals een plooi of kuiltje bij de stoma. Ook een teruggetrokken stoma of een te groot geknipte opening van de huidplaat kan lekkages opleveren. Beperken lekkages je in je sociale leven? Bespreek dan de mogelijke oplossingen samen met je stomaverpleegkundige.

Pancaking
Als de ontlasting boven in de stoma blijft kleven en niet verder naar beneden zakt, noemt men dit pancaking. Men noemt dit fenomeen zo, omdat de ontlasting stevig en hard wordt en zich ‘als een pannenkoek’ onder de huidplaat perst. Dit komt vooral voor wanneer kuiltjes en plooien in de huid ontstaan waardoor de huidplaat geen goede aansluiting meer vindt op de huid rondom het stomaslijmvlies.

Pancaking verhoogt het risico op lekkage. Heb je alleen last van pancaking en geen lekkage? Gebruik dan olie of glijmiddel en breng dit aan bij de opening en bovenaan in de binnenkant van het zakje. Hierdoor glijdt de ontlasting gemakkelijker naar beneden in het zakje. Doe wat olie op je vingertop en breng de olie aan de binnenkant van het zakje aan via de opening van de huidplaat. Probeer hierbij de huidplaat niet aan te raken.

Granulomen
Granulomen zijn een soort pukkeltjes of bultjes die op de rand van het stomaslijmvlies bij de huid zitten. Ook granulomen kunnen problemen met een stoma opleveren. De pukkeltjes zijn een mogelijke oorzaak van lekkage en kunnen bovendien vocht afgeven. Door het vocht kan de plaklaag tussen de huid en de stoma hoort minder goed hechten aan de huid, waardoor de huidplaat loslaat.

Granulomen bloeden ook gemakkelijk. Dit kan de huidplaat aantasten waardoor lekkage ontstaat. Tot slot is het mogelijk dat de huid tussen de granulomen verweekt, waardoor die wit en vochtig wordt. Is dit het geval, neem dan contact op met je stomaverpleegkundige om samen te kijken wat voor jou het beste hulpmiddel is.

Stomaretractie
Soms kan een stoma terugtrokken in de buik liggen. Dit noemen we een stomaretractie of een diep liggende stoma. Onder andere gewichtstoename, een zwangerschap of littekenweefselvorming die binnen in de buik aan de darmen trekt, kunnen hiervan de oorzaak zijn. Door het terugtrekkend stoma ontstaat een kuil rondom het stomaslijmvlies. Een mogelijk gevolg hiervan is dat het stomamateriaal niet goed meer aansluit op de stoma. Een opvulmiddel of beter aansluitend materiaal kan dit probleem oplossen.

Plooi
Een stoma kan in een huidplooi liggen. In zo’n positie is een stoma aan veel beweging onderhevig, waardoor de stoma kan lekken. Door een aanpassing in of onder de huidplaat kan de lekkage worden voorkomen en de eventueel aangetaste huid weer herstellen.

Bloeden van stomaslijmvlies
Het stomaslijmvlies is een kwetsbaar weefsel dat bestaat uit veel bloedvaatjes. Hierdoor kan er tijdens het schoonmaken van de stoma wat bloed aan het gaasje komen te zitten. Licht bloedverlies tijdens het verzorgen van je stoma is dus normaal. Indien het heftiger bloedt, kan je het bloeden stelpen met een gaasje dat is natgemaakt met koud water.

Gebruik je bloedverdunners? Dan is de kans groot dat het stomaslijmvlies meer bloedt. In het geval van een urinestoma is het ook niet ongebruikelijk dat er naast urine ook slijm en een spoortje bloed in het zakje zichtbaar zal zijn. Twijfel je over de mate van bloedverlies of vertrouw je een situatie niet helemaal, neem dan contact op met je stomaverpleegkundige.

Vernauwing stoma
Stenose van de stoma betekent een vernauwing van de darm. Als dit zich voordoet, kan ontlasting of urine moeilijk door de stoma naar buiten komen. Hierdoor komt ontlasting er potloodvormig of dropvetervormig uit. Ook als je dit soort problemen met je stoma ervaart, raden we je aan om dit te bespreken met je stomaverpleegkundige.

Gasvorming
Een stoma heeft geen kringspier en gassen kunnen daardoor niet opgehouden worden. Vooral de eerste maanden nadat de stoma is aangelegd is vaak nog veel lucht in de buik aanwezig. Dit neemt geleidelijk af wanneer de darmen tot rust komen. Speciale stomafilters – al dan niet voorzien van een koolstoffilter ­– laten darmgassen door en kunnen geurtjes verbloemen. De werking van het filter verschilt per merk stomazak. De meeste filters gaan maximaal twaalf uur mee (sommige tot zestien uur).

Door gasvorming - ook wel 'ballooning' genoemd - kan luchtlekkage bij het filter van je stomazak optreden. Word je ’s ochtends wakker met een bolle zak op je buik en je wisselt het zakje maar een keer per dag, dan is ons advies om het zakje tweemaal daags te verwisselen. Blijf je last houden van veel gasvorming en dus stomazakjes vol met lucht? Dan is het raadzaam om eens naar je voedingspatroon te kijken en ons blog ‘Stoma en voeding’ te lezen. Ook hier geldt: overleg met je stomaverpleegkundige welke stomazak het best bij jouw situatie past.

Stomabreuk
Een stomabreuk is een van de meest voorkomende problemen met een stoma. Tijdens de aanleg van de stoma wordt de darm door de spierlaag en buikwand naar buiten gehaald. Bij het inhechten van de darm door de spierlaag heen – ook wel de breukpoort genoemd – kan ongewenst ruimte ontstaan tussen de buikwand en de huid, waarin vervolgens een deel van de darm te liggen. Foute boel, want hierdoor ontstaat een bolling aan de buitenkant van de buik. Deze is al snel zo groot als een tennisbal en kan zelfs de grootte van een voetbal aannemen.

Om een stomabreuk te voorkomen is het verstandig om de volgende risico’s zoveel mogelijk te vermijden: zwaar tillen, overgewicht en hoestbuien. Hiervoor kun je met je stomaverpleegkundige een behandelplan opstellen, bestaande uit leefregels en adviezen.

Uitstulping van de stoma
Het darmslijmvlies van de stoma kan een behoorlijk stuk naar buiten komen. Deze uitstulping wordt een prolaps genoemd. Je hoeft je geen zorgen te maken indien de kleur van de stoma nog hetzelfde is, de productie en output van je ontlasting normaal is en je geen pijnklachten ervaart. Geef wel aan je stomaverpleegkundige door dat je een prolaps hebt. Wanneer de uitvloed van ontlasting belemmerd wordt doordat het slijmvlies opzwelt, moet je ook direct contact opnemen.

Je stomaverpleegkundige kan je leren om de darm op verantwoorde wijze terug naar binnen te duwen. Doe dit wel voorzichtig. De darm kan alleen worden gereponeerd (het terug naar binnen brengen) als het slijmvlies niet gezwollen is. Indien het slijmvlies wel gezwollen is, zit er te veel vocht in. De zwelling kan je eventueel verminderen door er poedersuiker over te strooien, maar doe dit altijd alleen maar in overleg met je stomaverpleegkundige.

Urinestoma
Een veel voorkomend probleem bij een urinestoma is hyperkeratose. Hierbij zetten zoutkristallen zich af op de huid rondom de stoma, waardoor de huid verweekt en kan gaan bloeden. Vaak is een te groot uitgeknipte opening van de huidplaat de oorzaak van dit probleem. Daarom is het van belang om de juiste maat aan te houden en maximaal twee millimeter rondom de stoma vrij te laten.

Na de operatie
Indien je net geopereerd bent, is het belangrijk om op eventuele complicaties te letten. Neem direct contact op met je stomaverpleegkundige in het geval van:

• toenemende pijn
• koorts hoger dan 38,5 graden
• waterdunne ontlasting
• langer dan een dag geen ontlasting en een ziek of misselijk gevoel

Blijf vooral niet met klachten of twijfels rondlopen. De stomaverpleegkundigen van Mathot denken graag met je mee om het je zo comfortabel mogelijk te maken.