Stoma en voeding

Mag en kan je als stomadrager zomaar alles eten of moet je een bepaald dieet volgen? En welke producten kun je maar beter laten liggen? Dit zijn veel gestelde vragen van stomadragers. In hoeverre je op je voeding moet letten, is onder andere afhankelijk van het type stoma dat je hebt. In dit artikel geven onze stomaverpleegkundigen voedingsadviezen.

Voedingsadvies
Als stomadrager is het niet per se nodig om een speciaal dieet te volgen. Wel kan het zo zijn dat je als reactie op bepaalde voedingsmiddelen meer last krijgt van gasvorming of verstopping. Of je nu een ileostoma (dunne darm), colostoma (dikke darm), urinestoma of helemaal geen stoma hebt: probeer altijd zo gevarieerd mogelijk te eten. Als je elke dag hetzelfde eet, kan je vitaminen, mineralen en andere voedingsstoffen missen die je lichaam hard nodig heeft.

Zorg voor voldoende variatie door aardappelen, pasta en rijst af te wisselen en geef (vergeten) groenten elke dag een kans. Al deze producten bevatten vezels, die een belangrijk onderdeel van je voeding vormen. Ze stimuleren de beweging van je darmen en binden het vocht in de darm waardoor je ontlasting soepel blijft. Vezels zitten in donker brood, groente en fruit. Vergeet ook niet voldoende te drinken: zo’n anderhalf tot twee liter vocht per dag, afhankelijk van hoeveel vocht je verliest. Vocht is namelijk essentieel voor de opname van voedingsstoffen in de darmen en het transporteren van voedings- en afvalstoffen in het lichaam. Vocht zit niet alleen in drinken, maar bijvoorbeeld ook in etenswaren, zoals komkommer, radijs, tomaat, bloemkool, watermeloen en yoghurt.

Bepaald voedsel kleurt je ontlasting. Groene groenten, zoals spinazie, sla of broccoli, kunnen ervoor zorgen dat je ontlasting groenig wordt, terwijl rode bieten je ontlasting een rode kleur kunnen geven. Deze rode kleur lijkt misschien een beetje op bloed. Dit komt door de natuurlijke wijnrode kleurstof in rode bieten. Hier hoef je dus niet van te schrikken. Heb je onlangs geen rode bieten gegeten en kleurt je ontlasting toch rood? Ga dan voor de zekerheid langs de huisarts of bel je stomaverpleegkundige.

Ileostoma
Heb je een ileostoma, oftewel een kunstmatige uitgang van de dunne darm? Let dan extra goed op je vocht- en zoutinname. Het lichaam neemt bij een ileostoma minder vocht en zout op, waardoor er sneller kans is op een zouttekort. Normaliter zorgt de dikke darm voor de opname van zouten. Bij een ileostoma is de dikke darm buiten werking of verwijderd. Drink daarom dagelijks minimaal 1,5 liter vocht, verdeeld over de dag.

Als er een snelle toename is van de hoeveelheid ontlasting (waterdunne diarree) kan er snel een zout- en vochttekort optreden. Wanneer je een zouttekort hebt, kunnen klachten als misselijkheid, duizeligheid, spierkrampen en vermoeidheid optreden. In dit soort situaties is het belangrijk om snel ORS (Oral Rehydration Salts) te gebruiken. Dit is een oplossing van water met suiker en zout. De suikers zorgen voor een snellere opname van zout in het lichaam. ORS is te koop bij de apotheek en drogist. Indien je geen ORS binnen handbereik hebt, kan je ook een glas bouillon met een schepje suiker nemen of een glas cola met een schepje zout. Het algemene advies bij een ileostoma is dan ook om extra zout in je maaltijden te gebruiken. Overleg dit altijd met je stomaverpleegkundige of diëtist.

Heb je veel last van gasvorming? Kijk dan eens goed naar je huidige eetpatroon, wellicht reageert je lichaam sterk op een bepaalde voedingsmiddelen (denk aan koolzuurhoudende dranken, bonen, koolsoorten, uien). Vervang voedingsmiddelen die winderigheid kunnen veroorzaken eens met andere producten om te zien hoe je lichaam hierop reageert.

Onvoldoende vocht- en vezelinname, te weinig lichaamsbeweging en bepaalde voedingsmiddelen kunnen voor een verstopping van de ileostoma zorgen. Denk hierbij aan: citrusfruit, champignons, taai en draderig vlees, zuurkool en noten.

Het is ook belangrijk om rustig te eten, je maaltijd fijn te snijden en goed te kauwen. Wanneer je last hebt van een verstopping merk je dat je ontlasting waterig is of dat er helemaal geen sprake is van ontlasting. Daarnaast kan buikpijn of misselijkheid optreden. Het drinken van glazen lauwwarm water kan de verstopping verhelpen. Blijf je klachten houden? Neem dan contact op met je stomaverpleegkundige of diëtist.

Colostoma
Ook in geval van een colostoma, een kunstmatige uitgang aan de dikke darm, is het raadzaam om naar je voedingspatroon te kijken. Zeker indien je last hebt van gasvorming, verstopping of geurvorming.

Om ervoor te zorgen dat je ontlasting de juiste consistentie (vastheid) heeft, is het van belang dat je voldoende vezels en vocht binnenkrijgt. Dit hoeft niet alleen drinken te zijn maar kan bijvoorbeeld ook soep of yoghurt zijn. De inname van voldoende vocht voorkomt te vaste ontlasting en eventuele verstoppingen. Plas je weinig, is je urine donker van kleur en heeft het een sterke geur? Dan heb je wellicht te weinig gedronken.

Zoals eerder vermeld, zorgen vezels ervoor dat je ontlasting een goede consistentie krijgt. Deze vezels haal je onder andere uit volkoren producten, fruit, groente en aardappelen. Is je ontlasting regelmatig hard en gaat het moeizaam het stomazakje in? Dan is het raadzaam om naast meer te drinken ook extra vezels aan je voedingspatroon toe te voegen.

Net als bij een ileostoma kunnen bepaalde voedingsmiddelen voor extra gasvorming zorgen. Probeer zelf te ontdekken welke producten er bij jou voor zorgen dat je hier meer last van kan hebben. Tip: laat dat pakje kauwgom eens achterwege, kauwgom kauwen kan namelijk gasvorming veroorzaken.

Last van vieze geurtjes? In principe hoor je de inhoud van je stomazakje niet te ruiken, omdat er een koolstoffilter in zit. Wel kan tijdens het verwisselen van het zakje een nare geur vrijkomen. Bepaalde voedingsmiddelen versterken deze nare geurtjes. Denk aan: ui, knoflook, vis en eieren. Door yoghurt of karnemelk te drinken kun je deze geuren afzwakken.

Een gevarieerd voedingspatroon met voldoende groente, fruit en vezels is raadzaam om gezond en fit te blijven.

Urinestoma
Met een urinestoma kun je in principe alles eten en drinken – allergieën daargelaten. Een gevarieerd voedingspatroon met voldoende groente, fruit en vezels is raadzaam om gezond en fit te blijven.

Let – net als bij een colostoma en ileostoma – wel goed op je dagelijkse vochtinname. Dit is niet alleen belangrijk voor de vochtbalans in je lichaam, maar ook voor de zuurgraad van je urine. Je brengt de zuurgraad van je urine gemakkelijk omlaag door genoeg te drinken en vitamine C in te nemen. Is je urine kleurloos of geel? Dan drink je voldoende vocht. Wanneer je urine donker van kleur is en je weinig plast dan heb je waarschijnlijk te weinig gedronken.

Ruikt je urine sterk? Hoogstwaarschijnlijk heb je iets gegeten of gedronken wat deze geur veroorzaakt. Bijvoorbeeld asperges of vis. Een glas cranberrysap kan de geur verzachten en heeft als bijkomend voordeel dat de kans op urineweginfecties vermindert.

Heb je na het lezen van deze blog nog vragen of wil je graag met een van onze stomaverpleegkundige jouw eetpatroon doornemen? Aarzel dan niet en neem via de e-mail of telefonisch (088 - 008 58 00) contact met ons op.